Geschiedenis van het kasteel doorwerth
Een beknopte en volledige geschiedenis van Kasteel Doorwerth.
Houten Toren
Gebouwd voor 1260, exacte datum niet bekend, als houten toren op het eiland ‘waard’ om tol te heffen. Deze strategische locatie bied de mogelijkhied om het kasteel goed te verdedigen. De eerst bekende eigenaar is Berend van Dorenweerd.
1260: eerste vermelding en verwoesting
De eerste vermelding van het Kasteel is in mindere tijden wanneer het oorspronkelijke houten bouwsel wordt belegerd en in brand gestoken door de Heer van Vianen in 1260. De Graaf van Gelre had hiertoe opdracht gegeven om de roofzuchtige praktijken van Berend in te perken.
Groter en beter: Wederbouw van steen
20 jaar later, in 1280, wordt er een rechthoekige woontoren met gracht gebouwd door Berend of zijn zoon Hendric. Een waterburcht of woontoren genoemd, van steen met een afmeting van 10 bij 15 meter. De muren waren 1,2 meter dik opgezet. De gracht die om de toren liep werd gevoed door de Nederrijn.
Deze toren is wat wij nu kennen als de huidige oostervleugel.
1436: uitbreidingen door Reinald van Homoet
Reinald van Homoet vergroot de zuidvleugel en verplaatst de hoofdingang.
We vermoeden dat hij ook de massieve Noordvleugel heeft gebouwd. Geschriften met berekeningen voor een grote verbouwing stammen 1435-1436, maar daarin wordt niet genoemd dat het om dit deel van het kasteel gaat.
1560: Adam Schelleart
1560 Adam Schelleart van Obbendorf heer van Gurzenich laat samen met zijn medebewoners de laatste wijzigingen aanbrengen. Na de 16e eeuw werd wooncomfort belangrijker. Adam maakte een geheel van de gebouwen.
De zuidvleugel wordt opnieuw uitgebreid en er wordt een zuidwest toren gebouwd. Zo werd de grootste omvang van de hoofdburcht bereikt.
De laatst genoemde toren werd in de 18e eeuw gesloopt en weer opnieuw gebouwd in de 19e eeuw.
1579: planten van de Acacia
1579 oudste datum wanneer mogelijk de acacia is geplant op de binnenplaats ter ere van de Unie van Utrecht.
Dijken
Dijken gaf de heer de mogelijkheid om meer landbouwgrond te bezitten. Tegelijkertijd zorgde dat ervoor dat rivieren minder ruimte had om uit te deien in de winter. Hierdoor kwam eerder de laagste verdiepingen van het kasteel onderwater te staan.
Om dit te voorkomen werd er in 1643 rondom het kasteelterrein een dijk aangelegd in opdracht van Johan Albrecht Schellart van Obbendorf.
Niet alleen verbond hij het kasteel met de stuwal met deze dijken. Ook ontstond er zo een polder en ruimte voor een grote vierkante tuin. Zo bood het kasteel weer wat de eigenaars nodig hadden in die tijd. Geen goed verdedigbaar slot maar een kasteel waar je je kon vermaken en de ruimte had om mensen te ontvangen.
Poortgebouw
In het jaar 1640 werd de noordhoek verbouw en het poortgebouw gebouwd door de kleinzoon van Adam, Johan Vincent van Schellaert van Obbendorf.
Anton I graaf van Aldenburg
Verwierf het kasteel als grootste schuldeiser van Johan. Voor Anton was dit niet zijn hoofdverblijf. Hij woonde eerder op zijn kastelen in Varel en Kniphausen.
Zijn weduwe Charlotte Amelie hertogin de la Tremoille verbleef er wel na een vlucht in 1684.
Rampenjaar
In het rampenjaar 1672 voor Nederland heeft Anton van Aldenburg het kasteel in het intact gehouden. Het rampenjaar was het jaar dat de Hollandse Oorlog begon en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd aangevallen door Engeland, Frankrijk en de bisdommen Munster en Keulen.
Dit waren spannende tijden ook voor kasteel doorwerth omdat de fransen en het koninkrijk der nederlanden ook in de omgeving van Doorwerth gestationeerd waren.
Zaakwaarnemers
De Aldenburg’s verbleven maar zelden in het kasteel. In die tijd werd het beheer van het kasteel uitbesteed aan zaakwaarnemers. Zij hebben daarom ook de onderhandelingen gevoerd bij drijging van het invallen van franse troepen.
Charlotte Sophie
Charlotte Sophie was geboren in 1715 te Doorwerth en was in haar tienerjaren ontdekt erg getalenteerd te zijn, ze schreef zelfs een essay op de jonge leeftijd van 15. Ze schreef zelfs zo veel dat ze met de brieven die ze in haar leven had geschreven een privé papiermolen bezig had kunnen houden. Helaas voor haar werd ze op haar 18e uitgetrouwd door haar vader aan de zoon van een goede vriend van de Nederlandse prins, Willem Bentinck, zoals gewoonte was in die tijd. Charlotte is allesbehalve blij met deze relatie en het paar scheidde zich van tafel en bed, met beide zoons onder Bentincks hoede. Helaas sterven ze alle twee op jonge leeftijd, waarop Bentinck slecht reageerd en de schuld afschuift naar hun moeder, Charlotte Sophie, die in de tijd in Doorwerth woont. Bentinck schort de financiën van de regio in uit wrok, wat Charlotte forceert om hulp te zoeken door Europa. Uiteindelijk belandt ze in Duitsland, waar ze goede vrienden word met verlichte schrijver Voltaire voor meer dan 40 jaar. Wanneer ze hierna terugkeert naar een vervallen Doorwerth, doet ze haar best het te herstellen tot zijn oude glorie tot haar dood.
Schulden
Regelmatig werden er schulden afgelost met de verkoop van bomen en of stukken bos. Zowel van Willem Bentinck als van Charlotte Sophie hebben dit gedaan. Willem verkocht voor 5300 gulden een stuk bos, en Sophie deed dit in 1779 toen zij de rechten op Doorwerth terug kreeg na de rechtzaak.
De tuinen
Charlotte Sophie heeft J.G. Michael ingehuurd om de tuinen in 1784 in te richten. Michael heeft hier waarschijnlijk z’n 4 jaar over gedaan want er zijn over die jaren meerdere rekeningen betaald.
Verwaarlozing
Na de dood van Sophie in 1800 verviel het kasteel in handen van erfgenamen in Engeland, kleinzoon en achterkleinzonen. Omdat deze er niet in woonde verviel het kasteel in ongebruik.
Ondanks de afstand en de kosten die het kasteel met zich meebrachten probeerden de eigenaars het in hun bezit te houden. Verkopen van hout en verhuur moest dit waarmaken.
Definitieve naam: Doorwerth
In deze tijd hebben de fransen de macht gehad in deze streken. Met de registratie die de fransen uitvoerden moest de naam geschreven worden. Doordat de eigenaars engels waren heeft doorwerth dus een engelse tint gekregen.
Baron van Brakell
Omdat de familie Aldenburg er slechts zelden in woonden is het langzaam in verval geraakt. 1837 werd het verkocht aan Jacob Adriaan Prosper, Baron van Brakell. Hij herstelde het kasteel met veel geld en moderniseerde het naar de smaak van die tijd. Met de groeiende belangstelling voor geschiedenis heeft daarom het kasteel ook die smaak meegekregen. Samen met zijn vrouw en negen kinderen bracht hij zo nieuw leven in Doorwerth. Daarbij organiseerde hij regelmatig jachtpartijen en ontvangsten.
Met de heerlijke rechten die waren vervallen moest van Brakell opzoek naar nieuwe inkomsten. Hij liet 200 hectaren heidevelden beplanten met dennen. Deze velden waren eerder door de Bentincks gekapt.
Met de aanleg van de spoorlijn tussen Arnhem en Amsterdam drong hij er op aan dat er een station in Wolfheze werd gebouwd. Om de reis van en naar het station gemakkelijker te maken liet hij de Italiaanse weg bestraten.
Verder gaf hij ter beschikking grond voor buitenverblijven, bedrijven landbouwgronden en fabrieken.
Na de dood van de weduwe van de Baron in 1909 verviel het kasteel opnieuw. De oudste zoon van de Baron verkocht het kasteel in 1910 aan vereniging ‘de Doorwerth’.
Adolph Hoefner
Frederic Adolph Hoefer oud militair was de initiatiefnemer van vereniging ‘de doorwerth’. Deze vereniging koopt het kasteel en restaureert het. Eenmaal gerestaureerd wordt in 1913 het artilleriemuseum van de initiatiefnemer er geïnstalleerd. Dit werd later het Legermuseum. Een van de eerste museum in een kasteel in Nederland. Ook het Commanderij Nederland van de Johanniter Order krijg zijn plaats.
Onenigheid
De onenigheid over de restauratie van het Kasteel Doorwerth is aanleiding geweest voor de Nederlands Oudheidkundige Bond om algemene restauratie beginselen te formuleren.
In de kwestie kasteel Doorwerth ging het om onenigheid tussen P.J.H. Cuypers en Victor de Stuers, architacturale adviseurs van de overheid en Vereniging de Doorwerth. De adviseurs wilde dat de toegangspoort en de gang langs de zuidvleugel moesten worden verwijderd. Iets wat uiteindelijk ook werd uitgevoerd.
Na de oorlog
In 1944 is het kasteel verwoest door granaatvuur. Dit gebeurde in nadagen van de slag om Arnhem eind september 1944. De munitievoorraden van de Duitser werden in brand gestoken en werd beschoten door de geallieerden.
Na de oorlog nam de Verenging de Doorwerth het initiatief tot restauratie. In 1956 nam het Geldersche Kasteelen de aansturing over. In 1969 kreeg zij ook het eigendom van kasteel Doorwerth. Er werd gekozen voor een restauratie naar de 17e eeuwse situatie.
Vanaf 1974 nam het Nederlandse Jachtmuseum plaats in de zuidervleugel.
1983 restauratie van 37 jaar is afgerond vanaf nu is het kasteel te bezichtigen.
1986 het kasteel werd geopend voor publiek met Museum Veluwezoom in de oostvleugel.
